Việt Nam là một nước nông nghiệp vì vậy mà ngành chăn nuôi có triển vọng phát triển rất mạnh từ xưa đến nay. Tuy nhiên trong những năm gần đây, việc thải ra môi trường hàng triệu tấn chất thải mỗi năm gây áp lực rất lớn cho việc quản lý và xử lý chất thải của các cơ quan ban ngành và các trang trại chăn nuôi. Vì vậy bài viết này ra đời để mang đến cho bạn những biện pháp xử lý nước thải chăn nuôi an toàn và tiết kiệm nhất.
Tổng quan về nước thải chăn nuôi
Trước khi đi vào tìm hiểu và phân tích những biện pháp xử lý nước thải chăn nuôi an toàn, tiết kiệm thì chúng ta cùng tham khảo sơ qua nội dung tổng quan về nước thải chăn nuôi nhé!
Dựa trên quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 62-MT:2016/BTNMT được Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành thì định nghĩa nước thải chăn nuôi là dùng để chỉ nguồn nước thải được phát sinh từ quá trình chăn nuôi, gồm có chăn nuôi trang trại và hộ gia đình.
Ngoài ra, nguồn nước thải sinh hoạt ở các cơ sở chăn nuôi khi được nhập vào trong hệ thống xử lý nước thải chăn nuôi thì cũng được tính chung là nước thải chăn nuôi.
Tổng quan về nước thải chăn nuôi
Nguồn gốc của nước thải chăn nuôi hầu hết được bắt nguồn từ những hoạt động chăn nuôi lợn, gà, trâu, bò, tôm cá, ngan ngỗng,...được gọi chung là chăn nuôi gia súc gia cầm và nuôi trồng thủy hải sản.
Trong số đó, nước thải được bắt nguồn từ việc nuôi heo là nhóm có số lượng nước thải xả ra bên ngoài môi trường lớn nhất (khoảng hơn 8 triệu tấn/ năm), khả năng gây ra ô nhiễm môi trường vô cùng cao và việc xử lý nước thải chăn nuôi heo cũng rất khó để quản lý, kiểm soát.
Thành phần của nước thải chăn nuôi nói chung gồm có:
- Nhóm những chất hữu cơ: Acid amin, cellulose, protein, chất béo, hydratcacbon và những dẫn xuất của chúng có trong phân thải, cũng như trong thức ăn thừa chiếm khoảng 70 – 80%.
- Nhóm những chất vô cơ: Urê, amoni, muối, SO42-, cát, đất, clorua,...chiếm khoảng 20 – 30%.
Quy chuẩn nước thải chăn nuôi mới nhất
Nhằm bảo vệ môi trường xung quanh và ngăn chặn các ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đưa ra những tiêu chuẩn, quy chuẩn nước thải chăn nuôi với những điều khoản cụ thể, chi tiết.
Cho đến thời điểm hiện tại, QCVN 62-MT:2016/BTNMT đang là các quy chuẩn về nước thải chăn nuôi trâu, bò, heo, gà, tôm, cá, ngan, ngỗng,...mới nhất. Áp dụng đối với tất cả các tổ chức, cá nhân có liên quan đến xả nước thải chăn nuôi ta hệ thống thoát nước của khu công nghiệp, cụm công nghiệp, đô thị, khu dân cư, ao, hồ, sông, suối, đầm, phá, kênh, rạch, mương, khe và vùng nước biển ven bờ với mục đích sử dụng xác định.
Quy chuẩn nước thải chăn nuôi mới nhất
Nội dung chủ yếu của quy chuẩn 62 về nước thải chăn nuôi là quy định các giá trị tối đa của những thông số ô nhiễm trong nước thải chăn nuôi khi xả ra nguồn tiếp nhận. Cách tính toán giá trị tối đa này sẽ được áp dụng dựa theo công thức sau đây:
Cmax = C x Kq x Kf
Trong đó:
- C chính là giá trị của những thông số ô nhiễm trong nước thải chăn nuôi
- Kq chính là các hệ số của nguồn tiếp nhận nước thải
- Kf chính là các hệ số lưu lượng nguồn thải
Những biện pháp xử lý nước thải chăn nuôi an toàn, tiết kiệm
Có khá nhiều biện pháp xử lý nước thải chăn nuôi trâu, bò, heo, gà và xử lý nước thải thủy hải sản. Nhưng nội dung tiếp theo trong bài viết ngày hôm nay chúng tôi sẽ chỉ tổng hợp các biện pháp đang được áp dụng phổ biến nhất hiện nay.
Xử lý nước thải chăn nuôi với hầm biogas
Ở nước ta, dùng hầm biogas (hay còn gọi là hầm phân hủy yếm khí) đang là biện pháp xử lý nước thải chăn nuôi heo nói riêng, gia súc gia cầm nói chung thông dụng nhất.
Điểm mạnh của biện pháp này đó là hạn chế được số lượng nước thải chăn nuôi xả bừa bãi ra bên ngoài môi trường, có thể biến đổi những khí độc hại như CO2, HS2, CH4,...thay cho nhiên liệu đốt hay điện năng thắp sáng, bùn cặn bên trong hầm biogas có thể tận dụng để làm phân bón hữu cơ nhằm cải thiện đất và năng suất của cây trồng.
Xử lý nước thải chăn nuôi với hầm biogas
Nhưng dựa theo phân tích của các chuyên gia, hệ thống xử lý nước thải chăn nuôi với hầm biogas giúp cho hàm lượng chất hữu cơ có trong nước thải sau khi xử lý thấp hơn và ít mùi hơn, tuy nhiên không thể giải quyết triệt để vấn đề ô nhiễm môi trường bởi vì chưa xử lý được P, N, trong khi đó COD nói chung vẫn ở ngưỡng ~1000mg/l. Chính vì thế, nước thải bắt nguồn từ hầm biogas cần được tiếp tục xử lý.
Hiện tại, việc xử lý nước thải chăn nuôi heo sau hầm biogas nói riêng, nước thải chăn nuôi nói chung, người ta sẽ lần lượt dùng những loại bể Aerotank, hồ sinh học, bể lắng sinh học, anoxic/ Ở hồ sinh học, thành phần gây ra ô nhiễm đã được trừ khử 90 – 95%, đạt tiêu chuẩn của quy chuẩn về nước thải chăn nuôi (QCVN 62-MT:2016/BTNMT) mới nhất.
Xử lý nước thải chăn nuôi với thực vật
Đây chính là mô hình để xử lý nước thải chăn nuôi mang đến hiệu quả cao, thân thiện với môi trường sống, làm đẹp cảnh quan, hơn nữa chi phí đầu tư lại thấp, công nghệ không phức tạp bởi sử dụng nguồn nguyên liệu có sẵn.
Xử lý nước thải chăn nuôi với thực vật
Trước hết, những nguồn nước thải chăn nuôi sẽ trôi qua song chắn rác nhằm giữ lại những chất thải, rác thải với kích thước lớn rồi mới được cho vào bể lắng để xử lý. Sau cùng, nước đã được lắng sẽ đi sang bể thực vật thủy sinh để tiêu hủy những chất hữu cơ, vô cơ tạo nên các chất dinh dưỡng để những loài thực vật sinh trưởng và phát triển.
Dừa nước, mè vừng, dừa nước, cỏ muỗi,...là các thực vật thường được sử dụng để xử lý nước thải ao nuôi thủy sản, tôm, cá vì đặc tính phát triển nhanh chóng trong môi trường nước ô nhiễm, lại rất dễ kiếm.
Xử lý nước thải chăn nuôi với biện pháp lọc sinh học
Biện pháp lọc sinh học chính là công nghệ xử lý nước thải chăn nuôi heo bò sau biogas được đánh giá khá cao, đem đến hiệu quả tích cực, có thể áp dụng vào thực tế cao bởi nó có chi phí đầu tư thấp, lại dễ vận hành.
Xử lý nước thải chăn nuôi với biện pháp lọc sinh học
Nước thải được phân tách ra từ hệ thống hầm biogas sẽ được chuyển về bể thu gom kết hợp với bể phân hủy thiếu khí có chứa ngăn lắng và lưu lại tại đây khoảng 4 tiếng. Tiếp theo đó, nước thải sẽ được bơm lên bể lọc sinh học, trong quá trình lọc sẽ được tuần hoàn khoảng 20 – 30% về bể lắng, phần còn lại sẽ trôi sang ao thủy sinh dạng tùy tiện, với thời gian lưu nước khoảng 10 ngày.
Xử lý nước thải với bùn hoạt tính hiếu khí – thiếu khí kết hợp
Thay vì phải sử dụng mô hình xử lý nước thải chăn nuôi với bùn hoạt tính truyền thống, chúng ta có thể bổ sung thêm những ngăn thiếu khí kết xen kẽ với những ngăn hiếu khí nhằm trừ khử đồng thời những chất hữu cơ và nito.
Xử lý nước thải với bùn hoạt tính hiếu khí – thiếu khí kết hợp
Với biện pháp này, quá trình nitrat hóa có thể tiến hành ở ngăn hiếu khí, còn với quá trình khử nitrat lại được tiến hành tại ngăn thiếu khí. Nếu muốn tăng hiệu quả, bạn có thể cải tiến ngăn thiếu khí với biện pháp chia dòng bởi vì như vậy sẽ có thể tận dụng được nguồn khí cacbon có trong nước thải chăn nuôi sử dụng đối với quá trình khử nitrat, hiệu quả khi xử lý nitơ trong nước thải chăn nuôi gia súc, gia cầm, nước thải thủy sản cũng cao hơn tương đối nhiều.
Xử lý nước thải chăn nuôi với biện pháp mương oxi hóa
Công nghệ xử lý nước thải chăn nuôi bò heo, xử lý nước thải thủy sản này thực tế là một dạng thiết bị sục khí kéo dài. Điểm mạnh vượt trội của biện pháp là tiêu tốn ít năng lượng, tạo ra ít bùn, vận hành đơn giản tuy nhiên vẫn có khả năng xử lý đồng thời nito và hữu cơ trong nước thải.
Xử lý nước thải chăn nuôi với biện pháp mương oxi hóa
Hiện tại, mương oxi hóa đang được áp dụng phổ biến để xử lý nước thải ở những trang trại chăn nuôi với quy mô nhỏ. Bởi vì đặc tính khử được nitơ nên những trang trại có quy mô lớn cũng có thể tham khảo sử dụng biện pháp này.
Xử lý nước thải chăn nuôi với biện pháp đệm lót sinh học
Mùn cưa, trấu và những chế phẩm lên men chính là nguyên liệu chủ yếu thường được dùng làm đệm lót sinh học để có thể loại bỏ hoàn toàn mùi hôi, đống hóa những chất phức tạp thành chất vô hại với sự kết hợp của những vi sinh vật có lợi và những yếu tố sinh học.
Xử lý nước thải chăn nuôi với biện pháp đệm lót sinh học
Sử dụng kỹ thuật hiếu khí để xử lý nước thải chăn nuôi
Kỹ thuật hiếu khí chính là quá trình tiêu thụ năng lượng thuần, nhưng còn có khả năng oxi hóa bên cạnh những hợp chất hữu cơ còn có cả những hợp chất gây ô nhiễm khác (điển hình như amoni) nên có thể áp dụng để xử lý nguồn nước thải ở ngưỡng đạt tiêu chuẩn thải (về N, một phần P, COD). Điểm hạn chế của kỹ thuật hiếu khí chính là phát sinh khá nhiều bùn, chất ô nhiễm thứ cấp.
Hệ thống xử lý bằng bùn hoạt tính được sáng chế bở Arden và Lockett vào năm 1914 tại nước Anh. Vi khuẩn bám dính lên những bông cặn có bên trong nước thải và phát triển sinh khối tạo nên những bông bùn có hoạt tính phân hủy các chất hữu cơ. Những bông bùn này được cung cấp khí cưỡng bức đảm đảm lượng oxy cần thiết đối với hoạt động tiêu hủy và giữ cho bông bùn dưới trạng thái lơ lửng. Những bông bùn lớn dần lên bởi được hấp phụ những chất rắn lơ lửng, động vật nguyên sinh, tế bào vi sinh vật,...từ đó nước thải sẽ được làm sạch.
Sử dụng kỹ thuật hiếu khí để xử lý nước thải chăn nuôi
Dựa trên nghiên cứu của Lâm Quang Ngà (1998) tại trại chăn nuôi 3/2 thành phố Hồ Chí Minh thì ứng với tải trọng là 0,6 -1,5kg/m3 mỗi ngày, nồng độ COD đầu vào đạt 200 – 500mg/l với thời gian lưu nước khoảng 8 – 10 tiếng thì hiệu quả xử lý đạt được là 80 - 85%. Khi tăng lên thời gian xử lý thì hiệu quả xử lý cũng không tăng nữa.
Xử lý nước thải chăn nuôi bằng bể Aerotank có ưu điểm nổi bật chính là tiết kiệm được diện tích và hiệu quả xử lý lại cao, ổn định tuy nhiên chi phí đầu tư xây dựng cộng thêm chi phí vận hành khá lớn so với những biện pháp xử lý khác. Vì thế, tùy thuộc vào điều kiện kinh tế tài chính và diện tích đất mà lựa chọn chính xác hình thức xử lý thích hợp.
Bài viết trên đây là TOP 7 biện pháp xử lý nước thải chăn nuôi an toàn, tiết kiệm. Hy vọng bạn có thể áp dụng các cách xử lý trong bài viết này để có cuộc sống thoải mái, đảm bảo sức khỏe cho mọi người.